Антропологија и људске расе

Науке и научне дисциплине > Физичка антропологија

<< < (2/56) > >>

Bozidar Stevana Ostojic:
White racial history - C. S. Coon

Муњени Ћелић:
Шта Небојша вели на ово? :)

Небојша:

--- Цитат: Александар М. Август 17, 2013, 11:20:24 поподне ---Шта Небојша вели на ово? :)

--- Крај цитата ---

Углавном се слажем са овим процентима.

Још једна занимљива табела:

Bozidar Stevana Ostojic:
http://www.blic.rs/stara_arhiva/reportaze/2465/Koliko-su-Srbi-rasli-kroz-vekove

Koliko su Srbi rasli kroz vekove

Nijedan naučnik na svetu ne može vam sa sigurnošću reći zašto je neko visok, a neko nizak. Odnosno, zašto je neka nacija, generalno, viša od druge.

Holandski antroplog Leroj, međutim, nedavno je spektakularno objavio istraživanje kojim tvrdi da su neke nacije generalno više, a druge niže, te da su Holanđani najviši ljudi u Evropi - jer piju najviše mleka - i toga se pridržavaju hiljadama godina unazad. On, takođe, kaže da niži ljudi generalno duže žive, za razliku od visokih!

- To je priča nekoga ko sa 35 godina želi da dobije Nobelovu nagradu, ali to nije istina. Visina zavisi od više faktora, u pitanju su geni, ishrana, to je sigurno; međutim, kako će se to polarizovati, šta će tu prevagnuti, hoće li se uticaj nekog faktora manifestovati baš na telesni rast ili na mišićnu masu, nikad se ne zna - kaže Živko Mikić, profesor biofizičke antropologije, đak Gutenbergovog univerziteta u Majncu, gde je i doktorirao.

Ovaj profesor antropologije na Beogradskom univerzitetu priveo je kraju rad koji je trajao gotovo isto koliko i njegov radni vek. On je rekonstruisao prošlost kao mozaik. Pregledao je oko 30.000 skeleta koji datiraju od preistorije do danas, a sa tla su Srbije. Na ovaj način profesor Mikić je pratio kretanje visine ljudi sa ovog područja za poslednjih 10.000 godina.

Po medijima se ranije često govorilo o nekim statističkim podacima prema kojima su Crnogorci pre nekoliko godina bili jedni od najviših ljudi Evrope. Pitanje je zašto je neka populacija viša od druge.

- Očigledno je da su neki narodi generalno viši, drugi niži, ali vi to ne možete na sadašnjem stepenu istraženosti da objašnjavate kako. To sve bi nas odvuklo u jedan pakleni rasizam.

Ali, imate, na primer oblasti Kine gde su Kinezi izrazito visoki. Ne može se reći da su Crnogorci među najvišima u Evropi, jer, gledajte, Durmitorci su viši od Zećana. Znači, ima ih i visokih, ima ih i niskih. Isto je sa Holanđanima, ne može jedna nacija biti generalno visoka. Uzeti Vikinge za primer ne možete, jer da bi neko imao odvažnosti da krene na takvo putovanje veslima i jedrima, u ne znam koje neistražene predele, morao je sigurno imati fizičku snagu, i niko ne bi u jedan takav brod primio nekog kepeca. Kao svaka regrutna komisija oni su postavili neke standarde kako treba da izgledaju. Pogledajte grčke junake kako su ih opisali, kako su oni izgledali. Uvek morate dodati i tu komponentu praktičnosti, činjenično stanje - kaže profesor Mikić dok pokušava da izmeri visinu nekog koga nema, nekoga iz preistorije.

On spušta na pod jedinstvenu konstrukciju koju naziva milimetarska daska, uzima iz kartonske kutije koja je u plastičnoj kesi jednu poveću kost i kaže:

- Ljudski skelet satkan je po određenom modalitetu, odnosu, veličini. Kraća ruka odgovara nižem čoveku, duža višem, ljudsko telo podleže određenoj proporciji i ne može baš mnogo od nje da odstupa. Ovo što sada merimo je ženska potkolenica duga 340 milimetara. Ta dužina potokolenice daje visinu od 156 centimetara telesnog rasta. Kombinacijom podataka dolazimo do prosečne visine populacije. I tako saznajemo kako je oscilirala visina ljudi koji su živeli na teritoriji Srbije u poslednjih dvadesetak miliona godina.

Već Homo sapiens je dostigao visinu između 160 i 165 centimetara. Oko 8000.godine pre nove ere, od kad imamo najstarije skelete (iz Lepenskog vira), prosečna visina za muškarce bila je 170 centimetara, a kod žena 160. Tri hiljade godina kasnije visina je naglo pala, za čitavih deset centimetara. Jednostavno, desio se jedan metabolički šok kod preistorijskog stanovništva, jer tad je pronađena grnčarija, čovek se zavukao u zemunice, prestao je da jede samo pečeno meso četvoronožaca i prešao na kuvanu hranu bogatu vitaminima i mineralima iz žitarica i mleka, iako je to kvalitetna ishrana, čovek kao ekosenzibilno biće odmah je reagovao. Bio je to šok za njegov metabolizam koji se odrazio na pad rasta.

U rimskom periodu je opet bio izuzetno visok, penje se na 171 centimetar, ali skeleti iz tog perioda na našem tlu uglavnom pripadaju rimskom vojnicima koji su morali da zadovolje kriterijum da bi postali to što jesu. Vidite, kod žene je manja razlika u rastu.

U ranom srednjem veku kada je došlo do migracije Slovena, Germana i azijskih naroda u Panonsku niziju krivulja rasta je počela ponovo da opada. Došlo je do priliva novog stanovništva, ono koje je došlo bilo je niže i mešanjem snižen je rast. Od srednjeg veka rast se konstatno penje, konoslidovalo se stanovništvo, došlo je do dužeg zadržavanja na jednom terenu i to je uz poboljšanje sociokulturoloških uslova uticalo na 'porast visine'.

U svakom slučaju, u vreme Turaka kointinuitet rasta nije prekinut, što znači da je lokalno stanovništvo izašlo u jednu predominaciju. Mi smo potomci najtipičnijih Dinarida, koji su živeli na mnogo širem području no što je Dinarski masiv i čiji razvoj nije uspela da pokoleba velika seoba naroda, početkom srednjeg veka, okupacija posle Kosovske bitke...

Kakve su imali noseve i obrve to je već malo teže za antropologiju. Ali videlo se da je bilo mnogo više traumatskih povreda, padova, ranjavanja i da je to bilo ponekad sanirano, češće sa smrtnim ishodom. Vidite lobanju gde je probušena rupa da bi se izvadila cista, bilo je to u srednjem veku - pokazuje profesor Mikić i nastavlja: - Veoma loše stanje bilo je kod vilice i zuba, tuberkuloza, problemi sa zglobovima, kičmenim stubom. Sama smrtnost je bila izrazito visoka kod dece, uglavnom stare do tri godine. U srednjem veku živeli su u proseku 40-45 godina.

Ako slušate profesora Mikića, dobitna kombinacija za dug život i atletsku građu je dobro nasleđe i uredan život.

- Postoji ona izreka da niste vi sami dovoljno krivi za sve što vam se dogodilo, nego i vaši preci iz bliže i dalje prošlosti. Prema tome, treba da dobro poznajemo svoje nasleđe i u okviru njega trasiramo svoj život. Ishranom i uz pomoć medicine možemo čak i to korigovati.

Novinar: Tanja Nikolić Đaković

Bozidar Stevana Ostojic:
Budo Simonović

ISTINE I ZABLUDE O FIZIČKOM IZGLEDU VELIKOG CRNOGORSKOG PJESNIKA I VLADIKE

Pojedini savremenici tvrde da je bio visok svih 228cm, a naučne analize kažu da je jedva premašio 190cm, ali i da je po mnogim drugim osobinama bio daleko iznad proseka

Stasit kao vladika Rade

    Kad je 20.maja 1850.godine, godinu i po dana prije prerane smrti, sročio i potpisao svoj testament, poslednji i najslavniji crnogorski vladika - vladar, genijalni pjesnik i mislilac Petar Petrović Njegoš je, pored ostalog, napisao i ovo: „Hvala ti, Gospodi, jer si me na zemlji nad milionima i dušom i tijelom ukrasio..."

    U sjećanjima i zapisima Njegoševih savremenika, međutim, nije ostalo previše sigurnih i jasnih podataka o njegovom liku, stasu i obliku, ali je iz svega ispredena gotovo mitska slika o gorostasnom kolosu i džinu ispod Lovćena, figuri koja stoji rame uz rame sa njegovim nenadmašnim poetskim djelom. U suštini, sve su to uopšteni opisi u kojima dominiraju saglasne tvrdnje da je „pustinjak cetinjski" bio veoma visok i izuzetne ljepote, a u narodu je do danas sačuvano poređenje za mušku lepotu: „Lijep i stasit k`o vladika Rade..."

    Tome su svakako u znatnoj mjeri doprinijeli upravo zapisi i opisi Njegoševih savremenika, onih sa kojima se sretao po evropskim metropolama ili su mu dolazili u posjetu na Cetinje, a svi su se prosto utrkivali i nadmetali u divljenju njegovoj ljepoti i fizičkom izgledu.

   Tako je, recimo, Vuk Karadžić, nakon prvog susreta sa Njegošem u Beču 1833.godine, u pismu Lukijanu Mušickom pored ostalog napisao i ovo: „Nema mu još puni dvadeset godina (Njegoš je bio 1813. godište, prim. B.S.), a veći je i lepši nego ikakav granatir u Beču!" Dodao je uz to da je mladi crnogorski vladika „možda najviši i najljepši čovjek u Crnoj Gori..."

    „Tako mi onoga, čisto se bijah uplašio" – zapisao je Jovan Subotić, poznati srpski književnik i političar, doktor filozofije i prava, koji je tih dana u Beču takođe sreo i upoznao Njegoša. „Toliko visoka čoveka nisam bio do toga dana nikad video. A pri tom svi udovi tela u najlepšem razmeru, pa glava i lice zaista apolonski... Nisam mu se mogao dosta nadiviti. A ne samo ja, nego mu se visini i lepoti divio i sav Beč, a u Beču se doista viđa kojeotkud mnogo lepih ljudi u svakom pogledu..."

Uz rame sa Turgenjevom, Bajronom, Šilerom...

   Dr Božina Ivanović ističe da je Njegoš imao veoma široku lobanju sa izrazito visokim takozvanim kefaličnim indeksom od 88.42 i sa zapreminom moždane duplje od 2.016cm³, što prevazilazi sve do sada poznate primjere u stručnoj literaturi. Prosječna zapremina moždanog dijela lobanje kod savremenog muškog stanovništva u Evropi kreće se, na primer, oko 1.450cm³. Primjenom takozvane Manuvrierove formule Ivanović je izračunao da je masa Njegoševog mozga iznosila čak 1.995 grama, što je takođe daleko iznad gotovo svih do sada poznatih rezultata, mada u nauci ni do danas nije razjašnjeno u kakvom odnosu stoji veličina mozga prema intelektu određenog čovjeka. Poznato je, međutim, kako kaže Ivanović, da masa mozga mnogih poznatih ljudi daleko prevazilazi granice prosječnih. Koliko se zna, od Njegoša je samo Turgenjev imao za 16 grama teži mozak, a iza Njegoša su Bajron (1.807 grama), Šiler (1.785), Behter (1.720), Pavlov (1.653), Mendeljejev (1.571), Anatol Frans (1.017) itd.

Obrazac za sliku Herkulovu

    Njegoša je te 1833.godine u Beču, u domu Vuka Karadžića, upoznao i Imbre Ignjatijević–Tkalac, jedan od najpoznatijih južnoslovenskih publicista onoga vremena, koji je ostavio pisani trag i o tom susretu:

    „Svakako je bio najlepši čovek kojeg sam u svom životu video: divovski stas sa najsavršenijom skladnošću udova, sa klasičnim lepim licem, sa ozbiljnim, a ipak blagim izrazom... Njegoševa vanredna muška lepota privukla je najveću pažnju na dvoru u Petrogradu, Beču i Napulju..."

    „Umetnik bi izabrao upravitelja Crne Gore kao obrazac za sliku Herkulovu, a filozof za putovođu u svome životu" – zapisao je ruski inžinjer Kovaljevski, koji je 1838.godine boravio na Cetinju, a ser Hajnrih Lejard, istaknuti engleski arheolog i političar (poznat, inače, po mržnji prema Slovenima), koji je Crnu Goru posjetio naredne, 1839.godine i sa Njegošem igrao bilijar, kaže da mu je crnogorski vladika izgledao kao najviši čovek kojeg je ikada vidio i misli da je bio visok „sedam i po stopa" (više od 228 santimetara, prim. B.S).

    A Lejardov zemljak, admiral Hajnrih Federik Vinington Ingram, koji je u delegaciji sa admiralom lordom Klarensom Pedžetom posjetio Crnu Goru pet godina kasnije, pored ostalog je zapisao:

    „Svi smo se složili u tome da je Vladika najljepši čovjek koga smo ikada vidjeli."

    Italijanski pisac Frančesko del Ongaro, pak, ovako tumači te gotovo nadprirodne osobine i karakteristike crnogorskog vladike:

    „Nikada šef jedne države – veli on - nije bio ni moćniji ni apsolutniji.    Reklo bi se da ga je sama priroda stvorila i spremila da bude knez. Nadvisio je za čitavu glavu najviše ljude svoje zemlje, a to je preimućstvo koje nije za preziranje u kneževskom pravu, jer nas Biblija uči da Saul zahvaljuje samo toj vrsti nadmoćnosti što je proglašen za kralja Izrailja... Nešto slično trebalo je da se dogodi i u Crnoj Gori. Samo, Vladika o kome je riječ bio je u isto vrijeme i Saul i Samuil svog plemena i pridružio je ljepoti i snazi još i mnogo vrlina kojih možda nije bilo kod Saula..."

    I saksonski kralj Fridrih August Drugi, koji je 1838.godine posjetio Cetinje i sreo se sa Njegošem, bio je očaran pojavom mladog crnogorskog vladike:

   „Ovaj mladi episkop od oko 28 godina – napisao je kasnije – visok, lijepo građen čovjek, veličanstvenog izgleda, prijatan i obrazovan, upućen je i u poeziju.

U pratnji kralja Fridriha na Cetinju je tada boravio i prisustvovao njegovim susretima sa Njegošem i znameniti italijanski botaničar Bartolomeo Bjazoleto:

   „Nadvisio je mnoge od svojih kojima su se vidjele samo glave, dok su im tijela zaklanjale uzdignute kamene mase" – napisao je tri godine kasnije Bjazoleti, diveći se Njegoševoj „kolosalnoj figuri".

Govorio četiri jezika

   Pored ostalih osobenosti, više Njegoševih savremenika ističe njegovo izuzetno obrazovanje i da je bio pravi poliglota. Tako poznati ruski filolog i slavista Ismail I. Sreznjevski tvrdi da je Njegoš, pored srpskog, govorio i ruski, njemački, francuski i italijanski jezik.

Ožiljak

    Gotovo na svim poznatim Njegoševim portretima, a uglavnom su ga slikali iz lijevog poluprofila, jasno je i uočljivo naglašen jedan ožiljak koji je imao iznad lijevog oka. Oko toga se dugo špekulisalo, bilo čak i nekih zlonamernih tvrdnji da je to biljeg i posledica neke nečasne i vladičanskoj mantiji nedolične rabote (prešljicom ga, tobož, udarila neka djevojka ili nevjesta koju je u mladosti pokušao da napastvuje!). Božina Ivanović je, međutim, utvrdio da je Njegoš imao frakturu lijevog nadvjeđnog luka i naprsnuće ostalih kostiju u tom dijelu čela. On, kao objašnjenje, navodi tvrdnju Milorada Medakovića, učitelja, novinara i istoričara koji je jedno vrijeme bio i Njegošev lični sekretar, da je Njegoša kao petnaestogodišnjaka mazga udarila kopitom u čelo, a i Pavle Rovinski tvrdi da je ta povreda nastala u djetinjstvu kad je Njegoš pao s konja. Drugi, pak, dokazuju da je to posljedica ranjavanja u nekom boju s Turcima.

Crna Gora sa dva kolosa

   I Novosađanin Đorđe Stratimirović, poznati političar i general austrijske vojske, koji se u više navrata sretao s Petrom Petrovićem Njegošem, poslednji put u jesen 1850. na Cetinju, kada mu je uručio zlatnu Obilića medalju, veli da je Njegoš bio „osobito lep, stasa visoka, a pored toga elegantan... nadmašivao je najveće Crnogorce..."

    Vrhunac divljenja Njegošu, njegovoj fizičkoj ljepoti i duhovnoj veličini, predstavlja, ipak ono što je o njemu zapisao Ljuba Nenadović:
„I kad na ovom svetu nestane bregova i ljudi, meni se čini još će trajati dva crnogorska kolosa: Lovćen i Vladika..."

    Dugotrajne zablude, nedoumice i pretjerivanja, mitomaniju koja je dugo predena o fizičkom izgledu Njegoševom, razbio je, međutim, i u realne okvire sveo dr Božina Ivanović knjigom „Antropomorfološke osobine Petra Drugog Petrovića Njegoša", ozbiljnom naučnom studijom nastalom na naučnoj ekspertizi, stručnim mjerenjima i proučavanju Njegoševih zemnih ostataka prije njihove sahrane u kripti mauzoleja na Lovćenu u ljeto 1974.godine. Ta studija je, međutim, ostala u sjenci burnih i do danas nestišanih rasprava oko toga da li je trebalo kršiti Njegošev predsmrtni amanet da počiva u maloj, skromnoj crkvici na Lovćenu, koju je on podigao 1845.godine i posvetio svom slavnom stricu i prethodniku na crnogorskom prestolu Petru Prvom Petroviću Njegošu.

   Ivanoviću i timu stručnjaka oko njega omogućeno je tada da samo nekoliko časova prije polaganja Njegoševih kostiju, odnosno onoga što je od njih ostalo, u kriptu Meštrovićevog zdanja na Lovćenu poslije 123 godine i više prekopavanja, izvrše mjerenja i stručne analize anatomskih i antropomorfoloških osobenosti slavnog crnogorskog vladara.

   Njegoš je bio tipični Dinarac, zaključuje dr Božina Ivanović, koji tvrdi da je on posjedovao sve antropološke osobenosti čovjeka ovog tipa. On smatra da je genetske osobine izuzetno visokog čovjeka mogao naslijediti i od oca Toma i od ujaka Lazara Prorokovića, odnosno majke Ivane, ali dokazuje da Njegoš ipak nije bio džin i gorostas kakvim ga predstavljaju njegovi savremenici.

Naime, primjenom najsavremenijih i najpoznatijih formula za utvrđivanje visine čovjeka na osnovu dužine pojedinih njegovih kostiju, Ivanović je na mjerenjem dobro očuvane Njegoševe lijeve butne kosti došao do zaključka da je on mogao biti visok najviše 191.56 do 193.44cm, odnosno da, ipak, nije pretjerano odskakao po visini od svojih plemenika i sunarodnika (Ivanović tvrdi da je prosječna visina ljudi iz takozvane Stare Crne Gore, iz koje potiče Njegoš, u to vrijeme bila oko 175cm).

Nesporno je, dakle, da je on pripadao soju visokih ljudi, a utisak o njegovoj izuzetnoj visini i gorostasnosti vjerovatno je povećavala i njegova vladičanska kamilavka, mada je on, umjesto vladičanske odežde, mnogo češće nosio klasičnu i dobro poznatu crnogorsku narodnu nošnju.

Crnogorci, pa Albanci

   ''Dr Božina Ivanović tvrdi da po širini glave, odnosno takozvanom kefaličnom indeksu, Crnogorci sa 88.6 prednjače u svetu. Slede Albanci sa 86.4, Maja (Jukatan) sa 85.8, Norveški lopari sa 85.00, Havajci 84.00, Jermeni 83.5, Korejci 83.4, crnci sa Filipina 82.7, Nemci 82.5, dok je taj koeficijent ubedljivo najniži kod Australijanaca – 71.8!''

Šest sahrana

   Njegoš je, kao što je poznato, umro u trideset osmoj godini, 19.oktobra 1851. na isti dan kad je 21 godinu ranije sjeo na crnogorski presto. Kako je tih dana na Cetinju i nad Lovćenom vladalo strahovito nevrijeme, nije ispunjena njegova predsmrtna želja, pa je sahranjen u Cetinjskom manastiru. Njegove kosti su prenijete i sahranjene u crkvi na Lovćenu tek četiri godine kasnije - u septembru 1855. Njegov grob je ponovo otvoren 1879.godine prilikom rekonstrukcije i popravke kapele i uređenja kripte. Po naređenju austrougarskog generala Vebera, guvernera okupirane Crne Gore, Njegoševe kosti su iskopane u noći između 12. i 13.avgusta 1916.godine i sa Lovćena krišom vraćene i sahranjene u Cetinjskom manastiru, a austrougarska artiljerija je potom srušila njegovu zadužbinu na Jezerskom vrhu. Kad je kralj Aleksandar 1925. godine obnovio kapelu na Lovćenu, Njegoševe kosti su ponovo iz Cetinjskog manastira iskopane i sahranjene u novoj kapeli. Sedamdesetih godina, međutim, on će dočekati još jednu eshumaciju i još jednu, šestu po redu, sahranu, kad je tadašnja crnogorska i jugoslovenska vlast srušila staru kapelu i na Lovćenu podigla mauzolej Ivana Meštrovića. Da li je to i kraj potresanja praha genijalnog pjesnika i vladike, ostaje da se vidi...

Tekst je izlazio u nastavcima u dnevnom listu "Dan" od 06. do 10.02.2010.godine.

Навигација