O poreklu Nikolića, gospodara Popovog Polja, najvažnije podatke daje dubrovački istoričar Mavro Orbini. On izričito kaže da su Nikolići potomci humskog kneza Miroslava, brata Stefana Nemanje, a sestrići bosanskog bana Stjepana I Kotromanića. Za ovu tvrdnju Mavra Orbina postoje i savremene potvrde. U jednoj dubrovačkoj ispravi, od 9. novembra 1342. godine, pominje se „Vladislauus Nicolich, nepos domini bani Bossine" a, pored toga, otkriven je i grob Vladislava Nikolića, u čijem se natpisu takođe pominje kao sestrić bosanskog bana: „Ase leži knez Vladislav župana Nikole sin, bana Stepana neti...“.
Župan Nikola, praunuk humskog kneza Miroslava i Katarina (Katalena), rođena sestra Stjepana I Kotromanića, imali su dva sina, pomenutog Vladislava i Bogišu. O ovim prvim Nikolićima nema značajnijih vesti i jedino bi se mogao izdvojiti jedan pažnje vredan podatak. U pokušaju cara Dušana da povrati Hum od Bosanaca, Nikolići napuštaju bana Stjepana i prilaze Dušanu, u nadi da će im „ustupiti Humsku oblast kao njihovu baštinu koja im je po pravu pripadala.“ Ovo Orbinovo kazivanjepotvrđuje i nekoliko dubrovačkih dokumenata iz 1349. godine, nastalih u vezi sa dolaskom Katarine i jednog njenog sina u Dubrovnik zbog važnih pregovora koji su se, najverovatnije, ticali namere Nikolića da se domognu Huma. Posle 1363. godine, ovi prvi Nikolići više se poimence ne navode.
Sa kneževima Vukosavom, Petrom i Milišom Nikolićem, otpočinje drugo pokolenje ove porodice. Poznato je da je ime njihove majke bilo Stanislava, ali je neizvesno da li im je otac bio Vladislav ili Bogiša. Budući, međutim, da je Vladislav bio stariji i da kralj Dabiša ističe kako je otac Milišin primao mogoriš, može se pretpostaviti da je on muž Stanislave a otac trojice pomenutih župana. Uspon braće Nikolića započinje posle smrti kralja Tvrtka I, 1391. godine. Kao pristalice novog kralja, Dabiše, njihov značaj vidno raste i, već u decembru 1392. godine, Dubrovačka Republika prima ih za svoje građane. Sledeće godine, kralj Dabiša preneo je na njih pravo na primanje humskog mogoriša, o čemu je obavestio Republiku ističući pritom kneza Milišu, iako je on, po svemu sudeći, bio najmlađi među braćom. Dobri odnosi sa bosanskim dvorom nastavili su se i za vlade kraljice Jelene, udovice Dabišine. Bosanska kraljica je takođe zahtevala da se humski mogoriš isplaćuje Nikolićima, što su Dubrovčani nerado morali da prihvate. Odnosi između Dubrovnika i Nikolića počeli su da bivaju zategnutiji kada su ovi pokušali da nametnu nove carine na svojoj teritoriji. Republika je zbog toga 1395. godine odlučila da će eventualno pravo azila dati samo Vukosavu i njegovoj porodici, ali ne i Petru i Bogiši, pa je, shodno tome, Vukosavu i njegovim naslednicima izdala pismo o dubrovačkom građanstvu. Ovo je, ujedno, posredna potvrda da braća nisu uvek zajednički istupala i da su bili slobodni da čak i o takvim pitanjima kao što je uvođenje carina, odluke donose samostalno. Kada su Nikolići konačno ukikuli carine „pred Stonom na Maslini i na Slanom“, jula 1397. godine, Republika je pristala da nastavi isplatu mogoriša.
Iz knjige: „Rodoslovne tablice i grbovi srpskih dinastija i vlastele“, Beograd, 1991; autor knjige je Pavle Ivić koji je knjigu prvi put objavio 1919. godine, a mi smo se za potrebe sajta koristili izdanje koje su dopunili i priredili grupa autora.
