Kretanje vojnog kadra unutar mletačkog commonwealtha u 16. i 17. stoljeću je dosta zapostavljeno u literaturi iako ima dosta dobrih izvora. Pošto znam da Cvitkovca zanima "ikavizam" pravoslavaca oko Vrlike evo jedne hipoteze.
Ako se zaista ispostavi da su znatan dio ili većina onih muških pravoslavca koji su dobili zemlje oko Vrlike od 1687g. nadalje potomci oko 1640g. rekrutiranih vojnika sa područja južno-jadranskih mletačkih posjeda postavlja se pitanje pod kojim uvjetima su živjeli u tih skoro pet decenija na sjeverno-jadranskim mletačkim posjedima. Ako su službovali oko Zadra kad tad su mogli poprimiti regionalni dijalekat, kamoli ako su se još uz to ženili sa domaćim djevojkama. Njihovo potomstvo je zasigurno već bilo ikavizirano prije nego su se neki od njih skrasili kod Vrlike.
Evo naprimjer jedan dio izvještaja kapetana golfa iz 1615g. o albanskim vojnicima u mletačkim postrojbama:
"Gli Albanesi poi che pare tiene assoldati Vostra Serenità sono stati da mè nelle occasioni tutte conosciuti pronti e valorosi, amatory della disciplina militare e dell´honore, conditioni tutte che per antichità sono proprie di quella natione. È vero che anco in questo numero ve ne sono alcuni che patiscono il diffetto dei Croati; et la causa è questa; che essendo qualche numero di essi fatti casalini cioè habitanti di Dalmatia dove hanno moglie e beni, sebene per natura e per volonta sono e buoni servitor di questo stato, e nemici dÚscocchi, tutta via per accidenti puonno riuscire simili a`Croati nell`stenersi di far danni a gli Uscocchi, per tema che questi, irritati, vadino a`danni de`beni, delle case a parenti loro in Dalmatia."
Prijevod:
"Albanci, dakle, koje očito Vaša Svetlost drži unajmljenima, bili su mi poznati u svim prilikama spremni i hrabri, ljubitelji vojne stege i časti, svi uvjeti koji su od davnina bili svojstveni toj naciji. Istina, da i u ovom broju ima onih koji pate od mane hrvatske; a uzrok je ovo; da su neki od njih postali domaćini, to jest stanovnici Dalmacije gdje imaju žene i posjede, iako su po naravi i po volji dobri sluge ove države i neprijatelji Uskoka, ipak slučajno mogu ispasti slično kao Hrvati, suzdržavajući se, ne čine štetu Uskocima, jer se boje da ovi, razdraženi, ne pođu da oštete imanja i kuće svojih rođaka u Dalmaciji."
