Чланак о магдаленијанској култури из "Археолошког лексикона":
"MAGDALENIJEN (fr. magdalénien), pozna mlađepaleolitska kultura, nazvana po lokalitetu Madlen (v.). Razvija se u zapadnoj Evropi, kao i u zapadnim delovima srednje Evrope od interstadijala lasko (<—16. milenijum) do sredine oscilacije alered (←10. milenijum). U franko-kantabrijskoj regiji nastavlja se na solitrejsku kulturu. Osnove periodizacije i relativnohronološkog položaja ove kulture uspostavili su A. Brej (Breuil) i D. Pejroui (Peyrony). Magdalenijen karakterišu mnoga dleta (naročito diedarska), strugači, strugalice, ubadači, strmo retuširano i geometrijsko oruđe. Oruđe od kosti i roga, kao i umetnički oblikovani i kultni predmeti veoma su raznovrsni. Pećinska umetnost nalazi se na vrhuncu (v. Altamira, Gargas, Isturic, Lasko, Fon de Gom, Nio). Nije pouzdano utvrđeno koja kultura je odlučujuće uticala na formiranje magdalenijenskog kompleksa. Badgulijen (Brejov magdalenijen I) javlja se još u oscilaciji lasko, na nalazištima Badgul i Frič u jugozapadnoj Francuskoj, a ka-
rakteriše ga znatna zastupljenost strugalica (i do 80 %) i dleta (diedarska, na retuširanom prelomu, transverzalna na jamičastom udubljenju). U ovoj fazi nema lamela sa hrptom, a industrije nisu laminarnog karaktera. Od koštanog oruđa izrađivani su samo obični šiljci projektili sa kopljastom bazom. Prema većini autora, međutim, badgulijen predstavlja posebnu kulturu. Krajem poslednjeg virmskog stadijala, u ←15/ 14. milenijumu, u jugozapadnoj Francuskoj, kao i na području između
Loare i Мате javlja se tzv. lakanijen (ili magdalenijen II po nekadašnjoj podeli). U njemu su prvi put korišćeni razni tipovi strmo retuširanog i geometrijskog oruđa (lamele sa hrptom, lamele sa strmo retuširanim prelomom i hrptom, veliki trouglovi ponekad i sa nazupčanom dužom ivicom), dok industrije dobijaju laminarni karakter. S obzirom na sve to, verovatna je njegova genetska povezanost sa gornjim perigordijenom. U srednjem i gornjem magdalenijenu (faze III - VI), počev od sredine <—14. milenijuma ova kultura se širi na područje cele zapadne, a delom i srednje Evrope. Srednji i gornji magdalenijen obeležava oruđe na sečivima, brojna i tipološki raznovrsna dleta, strugači (obični i dvojni na sečivima) i strmo retuširane lamele i šiljci. Kod koštanih artefakata zapaža se evolucija harpuna (protoharpuni sa finim lateralnim zupcima u fazi IV, jednoredni harpuni u fazi V, dvoredni u fazi VI). Zastupljeni su i izduženi šiljci projektili kružnog preseka, ali i veoma bogat i raznovrstan ornamentisani i neornamentisani koštani materijal (upotrebni kultni i ukrasni predmeti od kosti, a i slonovače).
U finalnoj fazi (magdalenijen VI), tokom oscilacije alered, koštana industrija osiromašuje. Nasuprot tome, u kremenoj industriji se javljaju novi tipovi oruđa: šiljci sa trnom tipa Teja, ugaona dleta na retuširanom prelomu, kao i mali, inverzno retuširani šiljci tipa Ložri Bas. Magdalenijenske zajednice, specijalizovane za lov na irvasa u uslovima hladne klime, povlače sa ka sevemoevropskoj niziji, gde učestvuju u formiranju federmeser kulture i pozne kresvelijenske kulture. U matičnim oblastima rasprostiranja, u ovoj fazi se prvi put uočavaju i azilijenski elementi: kratki i noktasti strugači, lučni šiljci sa hrptom i segmenti, što je, smatra se, posledica prilagođavanja magdalenijenskih zajednica na život u izmenjenom - šumskom okruženju. Dalje poboljšanje klime tokom alereda uslovilo je krajem ←10. milenijuma konačnu dezintegraciju ove kulture na prostoru zapadne i srednje Evrope."
